Rezonans magnetyczny prostaty - jak przebiega, jak się przygotować

Rezonans magnetyczny prostaty to obecnie najdokładniejsze badanie pozwalające wykryć ewentualny nowotwór tego gruczołu. Jest przy tym bezpieczne i bezbolesne.

Z poniższego artykułu dowiesz się m. in.:

• po co mężczyźnie prostata i jakie schorzenia jej dotyczą,
• jakie mogą być objawy problemów z prostatą - i dlaczego nie wolno ich lekceważyć,
• ile kosztuje rezonans gruczołu krokowego i gdzie można go wykonać,
• jakie są wskazania do rezonansu magnetycznego prostaty - a kiedy nie należy go przeprowadzać,
• czy można zrobić rezonans prostaty zamiast biopsji,
• co to jest multiparametryczny rezonans magnetyczny (mpMRI),
• co to jest ERMR,
• jak przebiega rezonans magnetyczny gruczołu krokowego,
• na czym polega rezonans prostaty z kontrastem,
• jak się przygotować do rezonansu prostaty.

Prostata - co warto o niej wiedzieć

Prostata (inaczej stercz albo gruczoł krokowy) występuje tylko u mężczyzn, znajduje się pod pęcherzem moczowym, a zajmuje produkcją płynu zwiększającego szanse plemników na przeżycie w drogach rodnych kobiety. Wymiary stercza to średnio 4 x 3 x 2,5 cm, a jego waga osiąga zaledwie od 7 do 16 gramów. Większość panów nie zaprząta sobie głowy istnieniem tak małej części ciała - przynajmniej dopóki nie zacznie ona sprawiać problemów.

Jednym z nich bywa zapalenie gruczołu krokowego, zwykle w drodze infekcji bakteryjnej. Zapalenie prostaty może przybrać postać ostrą lub przewlekłą i przydarzyć się w praktycznie dowolnym momencie życia. Dopiero po pięćdziesiątce występuje natomiast inna przypadłość dotycząca prostaty, a mianowicie łagodny jej przerost, którego wcześniej czy później doświadczy właściwie każdy mężczyzna w odpowiednio zaawansowanym wieku.

Co wskazuje na problemy z prostatą

Jak sugeruje przymiotnik „łagodny” w nazwie, nie jest to coś, co bezpośrednio zagraża życiu. Objawy przerostu stercza są jednak bardzo podobne do objawów raka prostaty, który jest drugim po raku płuca nowotworem najczęściej przyczyniającym się do śmierci mężczyzn po 50. roku życia. Dlatego nie należy tych objawów lekceważyć, tylko zgłosić się do urologa lub lekarza rodzinnego, gdy tylko się pojawią. Są zaś nimi zazwyczaj:

• nocne wizyty w toalecie - oczywiście co jakiś czas zdarzają się każdemu, ale jeśli przez dłuższy okres mężczyzna po pięćdziesiątce wstaje co najmniej 2-3 razy w ciągu nocy, by oddać mocz, to zapewne właśnie prostata daje mu się we znaki;
• powracające nagłe uczucie potrzeby oddawania moczu - a potem wydalanie zaledwie kilku kropel, trudności z uruchomieniem strumienia moczu lub zachowaniem jego ciągłości;
• niekontrolowane wyciekanie moczu z cewki moczowej - objawiające się brudzeniem bielizny.

Czasami dodatkowo występuje dyskomfort podczas stosunku seksualnego. Problem dotyczy jednak najczęściej oddawania moczu, bo cewka moczowa biegnie właśnie przez prostatę, może więc być blokowana przez rozrastający się gruczoł. Jeśli ów rozrost nie ulegnie zahamowaniu, np. odpowiednimi lekami, nieznajdujący ujścia mocz stanie się przyczyną dotkliwego bólu i będzie musiał zostać usunięty przez równie przykre cewnikowanie. Cofając się zaś, może wywierać ciśnienie na nerki i w związku z tym doprowadzić do powstania w nich trwałych zmian.

Nie ma więc co zwlekać z wizytą u specjalisty, zwłaszcza że prostata może się rozrastać też wskutek procesu nowotworowego o złośliwym charakterze. Tymczasem podobnie jak w przypadku niemal każdego raka, im wcześniej zostanie on zdiagnozowany, tym większe szanse na całkowite wyleczenie. Najskuteczniejszym pod tym względem badaniem okazuje się natomiast rezonans magnetyczny stercza.

Umożliwia on wykrycie zmian nawet tak niewielkich, że niewykrywalnych w USG gruczołu krokowego ani tym bardziej w tzw. badaniu per rectum (czyli dotykowym przez odbytnicę, która z tym gruczołem sąsiaduje). Coraz częściej więc zachęca się do wykonywania rezonansu profilaktycznie, zwłaszcza u mężczyzn, których krewni chorowali na raka prostaty.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Rezonans prostaty
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Gdzie zrobić rezonans prostaty - i ile to kosztuje

Ponieważ rezonans magnetyczny wykorzystuje obojętne dla zdrowia pole magnetyczne i fale radiowe - a nie np. szkodliwe promieniowanie rentgenowskie - można go wykonać w prywatnej placówce bez skierowania i powtarzać z dowolną częstotliwością. Koszt pojedynczej procedury potrafi wynieść jednak od 400 zł do nawet 1200 zł, zależnie od ośrodka diagnostycznego. Ceny porównasz choćby na stroni: Rezonans prostaty. Znajduje się tam lista miejsc oferujących rezonans prostaty, wraz z podziałem na poszczególne miejscowości i możliwością umówienia się na badanie.

Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny gruczołu krokowego

Czasem na rezonans oczywiście kieruje lekarz. Dzieje się to m. in. wtedy, gdy:

• w badaniu krwi stwierdzi się u pacjenta zbyt wysoki poziom PSA, czyli specyficznego antygenu prostaty (ang. Prostate Specific Antigen);
• w badaniu per rectum lub USG specjalista wykryje niepokojące zmiany;
• rak prostaty jest już zdiagnozowany - rezonans służy wówczas określeniu jego lokalizacji i stopnia zaawansowania oraz ocenie zajęcia okolicznych węzłów chłonnych czy naciekania nowotworu na sąsiednie struktury, pomaga też wybrać optymalny sposób leczenia (operacja lub radioterapia);
• zachodzi potrzeba oceny efektów tego leczenia - lub podejrzenie nawrotu choroby.

Rezonans prostaty a biopsja

Jeszcze stosunkowo niedawno podwyższone stężenie PSA lub wykrycie guzków uznawano za przesłankę do wykonania biopsji. Jest to procedura medyczna polegająca na pobraniu fragmentu zmienionej tkanki przy użyciu specjalnej strzykawki, a następnie poddaniu go mikroskopowej analizie (tzw. badanie histopatologiczne), aby w ten sposób potwierdzić lub wykluczyć zezłośliwienie.

Biopsja prostaty jest jednak dość nieprzyjemna, często wręcz bolesna, a w dodatku obciążona ryzykiem powikłań, chociażby w związku z potencjalnym zakażeniem, do którego może dojść podczas zabiegu. Co gorsza, nie jest przy tym zbyt precyzyjnym narzędziem diagnostycznym - jej skuteczność ocenia się na zaledwie 25-40%. Średnica zmian nowotworowych często bowiem nie przekracza nawet 5 mm, trudno więc precyzyjnie trafić w nie igłą i zdarza się, że w pobranych wycinkach akurat nie ma komórek rakowych, a biopsję trzeba powtórzyć.

Najnowocześniejsze techniki obrazowania rezonansem magnetycznym pozwalają natomiast wykluczyć raka z blisko 90-procentową pewnością, dzięki czemu niemal 1/3 pacjentów w ogóle nie musi poddawać się biopsji. Jeśli natomiast mimo wszystko trzeba ją wykonać, np. by rozwiać wątpliwości dotyczące niejednoznacznych wyników rezonansu, to dzięki temu ostatniemu można lepiej zlokalizować zmiany - co z kolei zwiększy skuteczność biopsji na tyle, że w 3/4 przypadków wystarczy ją zrobić tylko raz. To wszystko sprawia, że obecnie rezonans magnetyczny prostaty coraz częściej bywa badaniem pierwszego wyboru przy podejrzeniu raka tego gruczołu.

Multiparametryczny rezonans magnetyczny (mpMRI)

Chodzi tu zwłaszcza o tzw. multiparametryczny (albo wieloparametryczny) rezonans magnetyczny, określany skrótowo jako mpMRI, od angielskich słów „multiparametric magnetic resonanse imaging” oznaczających właśnie obrazowanie tą metodą. Jak sama nazwa wskazuje, obraz badanych struktur uzyskuje się tu przy uwzględnieniu wielu różnych parametrów, zwanych inaczej sekwencjami. Sekwencje zaś w dużym uproszczeniu to po prostu różne sposoby wytwarzania tego obrazu. Ich połączenie pozwala przyjrzeć się danemu narządowi znacznie dokładniej, niż gdyby miała zostać zastosowana wyłącznie jedna z nich, i wykryć zmiany o objętości wynoszącej zaledwie pół centymetra sześciennego.

Multiparametryczny rezonans magnetyczny prostaty wypiera - przynajmniej w pewnym stopniu - nie tylko biopsję, ale też rezonans gruczołu krokowego wykonywany przy użyciu tzw. cewki transrektalnej, czyli wprowadzanej do odbytu. Badanie to jest znane z kolei jako ERMR, od angielskich słów „endorectal magnetic resonance”. Odchodzi się od niego m. in. z powodu ryzyka zniekształcenia gruczołu przez cewkę, a także generowanego przez nią dyskomfortu.

Przebieg rezonansu prostaty

Tymczasem mpMRI prostaty przebiega zupełnie bezboleśnie, a najmniej przyjemnym elementem całej procedury są ewentualnie dźwięki wydawane przez maszynę do rezonansu. Można je wytłumić, wkładając zatyczki do uszu, co zresztą w przypadku badania prostaty zwykle nie jest konieczne, bo we wnętrzu urządzenia znajduje się przede wszystkim miednica, a nie głowa pacjenta. Do badania nie trzeba się rozbierać, o ile strój pozbawiony jest metalowych elementów, takich jak guziki, suwaki czy sprzączki (p. niżej).

Rzeczone urządzenie przypomina masywny okrąg z otworem, do którego automatycznie wsuwa się specjalny stół z leżącym na nim na wznak pacjentem. Ten ostatni musi pozostać nieruchomo przez cały czas badania, który wynosi z reguły od 20 do 45 minut (z czego na każdą sekwencję przypada od 2 do 6 minut). Każde poruszenie może obniżyć wartość diagnostyczną uzyskiwanych obrazów, prowadząc do ich rozmazania.

Obrazy te rejestruje się na płycie DVD lub innym nośniku pamięci i w takiej formie wydaje następnie pacjentowi. Przy czym po wyniki rezonansu prostaty można się zgłosić dopiero po kilku dniach od badania, bo wymagają one jeszcze sporządzenia fachowego opisu przez radiologa.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Rezonans prostaty
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Rezonans magnetyczny gruczołu krokowego z kontrastem

Praktycznie natychmiast po rezonansie można natomiast powrócić do codziennych czynności - o ile tylko nie zastosowano kontrastu, czyli substancji dodatkowo poprawiającej widoczność badanych struktur. W przypadku mpMRI najczęściej jest on jednak w pewnym momencie podawany (w ramach jednej z sekwencji), bo mocno ułatwia m. in. odróżnienie zmian zapalnych od nowotworowych.

Środek kontrastowy, zwany też cieniującym, aplikuje się dożylnie, przez założony tuż przed rezonansem prostaty wenflon. Może on wywołać bardzo rzadką, ale dość groźną reakcję alergiczną wymagającą natychmiastowej interwencji medycznej. Z tego względu po zakończeniu badania należy pozostać na terenie danej placówki jeszcze przez mniej więcej pół godziny. W kolejnych dniach warto zaś przyjmować zwiększone ilości płynów, tak aby szybciej wypłukać kontrast z organizmu.

Przygotowania do rezonansu prostaty

Jest on bowiem wydalany wraz z moczem – i z tego też względu należy zawczasu się upewnić, że nerki pacjenta działają prawidłowo. W tym celu na kilka dni przed badaniem pobiera się krew, aby oznaczyć stężenie w niej substancji zwanej kreatyniną. Oprócz tego przygotowania do rezonansu magnetycznego prostaty obejmują zazwyczaj:

• przyjmowanie środków przeciw wzdęciom na dzień przed rezonansem - jako że zalegające w przewodzie pokarmowym gazy mogłyby wpłynąć na wynik badania,
• powstrzymanie się w dniu rezonansu od palenia papierosów, żucia gumy czy picia kawy - czynności te mogą nasilać perystaltykę, czyli drobne ruchy jelit, które również mogą zaburzać uzyskiwany obraz,
• spożycie ostatniego posiłku nie później niż 3 godziny przed rezonansem,
• przyniesienie ze sobą dokumentacji medycznej dotyczącej gruczołu krokowego - a więc np. wyników badania poziomu PSA lub wyników USG prostaty,
• przyniesienie ze sobą dokumentacji dotyczącej obecnych ewentualnie w ciele obiektów metalowych - a także pozostawienie innych wykonanych z metalu przedmiotów przed wejściem do pracowni rezonansu (chodzi m. in. o zegarek, okulary czy wyjmowaną protezę) i włożenie stroju pozbawionego metalowych elementów.

Pod wpływem silnego pola magnetycznego wytwarzanego w trakcie badania tego typu przedmioty mogą zacząć się przemieszczać lub rozgrzewać, a np. telefony, karty płatnicze czy nośniki pamięci - dodatkowo ulec rozmagnesowaniu.

Rezonans magnetyczny gruczołu krokowego - przeciwwskazania

Przemieszczanie się i nagrzewanie metalowych obiektów umieszczonych na stałe w ciele może zaś prowadzić do uszkodzenia okolicznych tkanek. Pole magnetyczne potrafi też zaburzać funkcjonowanie niektórych wszczepianych urządzeń elektronicznych, stanowiąc dodatkowe zagrożenie dla życia i zdrowia pacjenta.

Najnowocześniejsze implanty często są wykonane z takich materiałów, by przeprowadzenie rezonansu było mimo wszystko możliwe. Trzeba jednak mieć absolutną pewność, że tak właśnie jest w danym przypadku, stąd konieczność dostarczenia stosownej dokumentacji. Do potencjalnych przeciwwskazań należą zaś m. in. obecne w ciele:

• kawałki śrutu, odłamki pocisków, opiłki żelaza (np. w oku tokarza czy ślusarza),
• pompa insulinowa,
• rozrusznik serca,
• neurostymulator,
• implant ślimakowy,
• stenty naczyniowe, klipsy,
• niektóre implanty stomatologiczne i aparaty ortodontyczne,
• płytki ortopedyczne i endoprotezy,
• tatuaże wykonane barwnikami zawierającymi metaliczne drobiny.

Rezonansu magnetycznego prostaty nie można ponadto wykonać, jeśli w ostatnim czasie (tj. w ciągu poprzednich 6-12 tygodni) przeprowadzono już biopsję tego gruczołu. Krwiaki i procesy gojenia mogłyby bowiem przyczynić się do błędnej interpretacji wyników badania.