Rezonans magnetyczny stawu kolanowego - jak przebiega, jak się przygotować

Ból kolan może mieć wiele różnych przyczyn. Aby wskazać tę właściwą - a więc też wdrożyć odpowiednie leczenie - najlepiej wykonać rezonans magnetyczny.

Ze wszystkich części ludzkiego ciała to właśnie kolana są najczęściej poddawane rezonansowi magnetycznemu. Ich skomplikowana budowa, położenie i funkcja czynią je wyjątkowo podatnymi na urazy i przeciążenia (bardziej zagrożonym stawem jest tylko staw skokowy). Rezonans jak żadne inne badanie potrafi zaś wskazać dokładne miejsce występowania problemu. W poniższym artykule zebraliśmy najważniejsze informacje na ten temat.

Z tekstu dowiesz się m. in.:

• dlaczego najlepiej badać kolana przy użyciu rezonansu magnetycznego,
• ile kosztuje MRI stawu kolanowego i gdzie można go wykonać,
• kiedy wykonuje się MRI kolan (wskazania),
• co można zbadać dzięki MRI stawu kolanowego,
• na czym polega rezonans magnetyczny stawu kolanowego z kontrastem,
• jak się przygotować do MRI kolan i jakie są przeciwwskazania,
• jak przebiega rezonans magnetyczny stawu kolanowego - krok po kroku.

Złożona budowa - złożony problem

W stawie kolanowym spotykają się kości udowa i piszczelowa, ważnym jego elementem jest również rzepka. Pomiędzy kośćmi znajdują się dwie zbudowane z tkanki chrzęstnej łąkotki, które dopasowują do siebie powierzchnie stawowe, umożliwiając i zarazem amortyzując ruch. Osłona tego mechanizmu to torebka stawowa wypełniona mazią produkowaną z kolei przez kaletki. Całość zaś stabilizują więzadła: wewnętrzne (krzyżowe oraz związane z łąkotkami) i zewnętrzne (poboczne, związane z rzepką i podkolanowe).

Przy tak wielu elementach nietrudno o dolegliwości wynikające z urazów, chorób czy starzenia się organizmu, zwłaszcza że kolana dźwigają prawie cały jego ciężar i są nieustannie eksploatowane podczas chodzenia. Trudne może natomiast okazać się wskazanie, która dokładnie część tego złożonego układu szwankuje, stając się przyczyną zgłaszanego przez pacjenta bólu lub ograniczenia ruchomości.

Oprócz badania palpacyjnego - czyli m. in. lekkiego uciskania kolana w odpowiedni sposób i sprawdzenia zakresu ruchu - lekarz zleca więc zwykle wykonanie badań obrazowych. W USG stawu kolanowego najlepiej widać tkanki miękkie. RTG i tomografia komputerowa kolan z kolei świetnie radzą sobie z ukazywaniem kości. Wszystkie struktury naraz, w tym te położone bardzo głęboko, uwidaczniają się jednak wyraźnie tylko podczas rezonansu magnetycznego.

Ile kosztuje rezonans magnetyczny stawu kolanowego - i gdzie można go wykonać

Niestety, jest to procedura najdroższa ze wszystkich wymienionych, a potrzebnym do niej sprzętem dysponuje mniej placówek. Ich listę, wraz z podziałem na poszczególne miejscowości, znajdziesz pod adresem: Rezonans stawu kolanowego. Na stronie można też od razu umówić się na badanie, porównawszy wcześniej ceny. Te zaś wahają się od mniej więcej 300 zł do niemal 1000 zł - podczas gdy np. koszt USG kolan rzadko przekracza 200 zł, a RTG stawu kolanowego jest jeszcze tańsze.

Wskazania do rezonansu kolan

Często więc to od tych właśnie badań się zaczyna i dopiero kiedy nie pozwolą postawić jednoznacznej diagnozy, wykonywany jest rezonans. Bywa on też jednak zlecany jako pierwszy, np. gdy pacjentem jest małe dziecko lub ciężarna kobieta. Osoby te nie powinny być bowiem eksponowane na promieniowanie jonizujące, które stosuje się w RTG oraz tomografii. Rezonans magnetyczny - zwany też skrótowo RM lub MRI, od angielskich słów „Magnetic Resonance Imaging”, oznaczających obrazowanie tą metodą - wykorzystuje zaś silne pole magnetyczne i fale radiowe, które są nieszkodliwe dla organizmu (o tym, jak dzięki nim można zajrzeć do wnętrza ciała, przeczytasz w artykule „Rezonans magnetyczny - na czym polega badanie”).

MRI kolana wykonuje się w pierwszej kolejności również wtedy, gdy na podstawie badania palpacyjnego i wywiadu z pacjentem lekarz podejrzewa, że samo prześwietlenie może nie rozwiać wątpliwości co do przyczyny problemu, nie chce więc narażać pacjenta na przyjęcie niepotrzebnej dawki promieniowania. Rezonans okazuje się ponadto nieocenionym narzędziem w rękach chirurga ortopedy, który dzięki tej technologii jest w stanie lepiej przygotować się do planowanego zabiegu (np. rekonstrukcji więzadeł czy łąkotek), a później ocenić jego rezultaty.

Co można zbadać dzięki MRI stawu kolanowego

Tak naprawdę gdyby nie stosunkowo wysoka cena i niska dostępność badania, rezonans magnetyczny stawu kolanowego mógłby być standardową procedurą diagnostyczną po urazach i przy jakichkolwiek dolegliwościach zgłaszanych w tym obszarze. MRI pozwala bowiem stwierdzić występowanie i określić zakres czy stopień nasilenia takich nieprawidłowości jak:

• uszkodzenia łąkotek i więzadeł - czyli najczęściej spotykane problemy w obrębie kolan (w przypadku naciągnięcia, naderwania czy zerwania więzadła można także ustalić, czy nastąpiło niedawno, czy też jest zastarzałe),
• chondromalacja rzepki, jej zwichnięcia i złamania oraz towarzyszący im obrzęk szpiku kostnego,
• krwawienia lub wysięki w jamie stawowej,
• guzy, torbiele, zwapnienia, stany zapalne, zmiany nowotworowe w kościach i tkankach miękkich,
• zwichnięcie, skręcenie, przemieszczenie stawu kolanowego (lub jego fragmentu), złamania kości go tworzących,
• wady anatomiczne,
• zmiany w chrząstkach - również te bardzo niewielkie, niewidoczne w artroskopii (dzięki specjalistycznemu oprogramowaniu MRI wykonuje się tzw. chrząstkogram, gdzie struktura chrząstek ukazywana jest przy użyciu różnych kolorów),
• choroby zwyrodnieniowe, przeciążeniowe i reumatologiczne - można np. stwierdzić zapalenie błony maziowej czy nadżerki kostne i na tej podstawie zdiagnozować artropatię na bardzo wczesnym etapie, zwłaszcza jeśli badanie wykonuje się przy użyciu środka kontrastującego.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Rezonans stawu kolanowego
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Rezonans kolan z kontrastem

Środek kontrastowy, zwany inaczej cieniującym lub skrótowo: kontrastem, to specjalna substancja dodatkowo zwiększająca widoczność obrazowanych struktur - oraz niestety cenę badania, o jakieś 150-200 zł. Odsetek wyników fałszywie ujemnych (tj. takich, gdzie nieprawidłowości się nie stwierdza pomimo ich występowania) w porównaniu z klasycznym rezonansem spada jednak po jej zastosowaniu z 30% do zaledwie 8%, różnica jest więc dość znaczna. Atrografia MRI stawu kolanowego - jak określa się rezonans tego obszaru z podaniem kontrastu - rekomendowana jest zwłaszcza w diagnostyce pęknięć łąkotek, rozrostu błony maziowej, wolnych ciał chrzęstnych i kostno-chrzęstnych oraz kostno-chrzęstnych złamań czy tzw. martwicy oddzielającej.

W przypadku rezonansu kolana środek cieniujący podaje się bezpośrednio do stawu, przed badaniem więc nie trzeba być na czczo (chyba że lekarz zaleci inaczej). Kilka dni wcześniej należy jednak oznaczyć poziom kreatyniny we krwi pacjenta, tak aby wykluczyć ewentualne problemy z nerkami. Kontrast jest bowiem wydalany z organizmu wraz z moczem, toteż nerki powinny dobrze funkcjonować.

Przeczytaj: Rezonans magnetyczny z kontrastem - na czym polega, jak się przygotować

Jak się przygotować do rezonansu kolana

Poza tym MRI stawu kolanowego nie wymaga żadnych szczególnych przygotowań. Warto tylko na badanie założyć strój pozbawiony metalowych elementów, takich jak guziki, suwaki, czy sprzączki, które pod wpływem pola magnetycznego mogłyby zacząć się przemieszczać i zaburzać uzyskiwany obraz. Z tego samego względu konieczne jest zdjęcie okularów, zegarka czy biżuterii - i odłożenie ich przed wejściem na rezonans wraz z telefonem czy kartami kredytowymi, które mogłyby z kolei ulec rozmagnesowaniu.

Przeciwwskazania do MRI stawu kolanowego

Jeśli w ciele pacjenta znajdują się metalowe obiekty, ich przemieszczanie się w trakcie badania mogłoby doprowadzić do uszkodzenia okolicznych tkanek. Co więcej, pole magnetyczne potrafi trwale zaburzyć funkcjonowanie niektórych zainstalowanych w organizmie urządzeń. Z tego względu rezonansowi nie powinny poddawać się osoby, którym założono m. in.:

• neurostymulator,
• rozrusznik serca,
• pompę insulinową,
• implanty, protezy, śruby bądź płytki ortopedyczne,
• aparat ortodontyczny,
• wkładkę antykoncepcyjną,
• sztuczne zastawki.

Warto jednak wiedzieć, iż nowoczesne obiekty tego typu wykonuje się w taki sposób i z takich materiałów, że ich obecność w ciele nie stanowi przeciwwskazania do MRI. Aby jednak przeprowadzający badanie radiolog miał co do tego absolutną pewność, na rezonans trzeba zabrać dokumentację medyczną dotyczącą wszczepionych elementów.

Niezbędne dokumenty

Oprócz tego należy mieć ze sobą:

• dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
• książeczkę zdrowia dziecka - w przypadku pacjentów niepełnoletnich,
• skierowanie - rezonans jest tak bezpieczny, że wiele placówek go nie wymaga; skierowanie może natomiast zawierać istotne wskazówki dla radiologa, jest poza tym niezbędne, jeśli koszt badania ma zostać pokryty ze środków NFZ,
• wspomniane wyniki badania poziomu kreatyniny - jeśli ma być wykonany rezonans z kontrastem,
• wyniki innych badań laboratoryjnych i obrazowych, o ile zostały zrobione - np. RTG stawu kolanowego, USG tej okolicy lub poprzedniego rezonansu (dzięki temu łatwiej będzie zinterpretować wyniki bieżącego badania).

Na samo badanie warto zaś stawić się z pewnym wyprzedzeniem, zwykle bowiem na miejscu pacjent wypełnić musi krótką ankietę na temat stanu zdrowia. Może w niej paść pytanie m. in. o klaustrofobię czy możliwość zajścia w ciążę w ostatnim czasie. Nie wykazano co prawda szkodliwego wpływu pola magnetycznego na płód, ale na wszelki wypadek rezonansu nie wykonuje się w pierwszym trymestrze. W przypadku klaustrofobii, czyli lęku przed zamkniętymi pomieszczeniami, pacjentowi podać można natomiast środki uspokajające, które pomogą mu pozostać w bezruchu podczas badania.

Rezonans stawu kolanowego - przebieg badania

Przy okazji MRI stawu kolanowego zresztą nie ma zwykle takiej potrzeby, jako że najczęściej jest to tzw. rezonans otwarty, zapewniający osobie badanej znacznie więcej przestrzeni niż choćby rezonans magnetyczny głowy. W zasięgu działania aparatury znajdować się musi tylko noga leżącego pacjenta, ustabilizowana dodatkowo czasem na specjalnej szynie. Każde poruszenie może bowiem prowadzić do zniekształceń pozyskiwanego obrazu.

W zależności od celu diagnostycznego badanie trwa od 20 minut do godziny. Jeśli nie wymaga podania kontrastu, jest też zupełnie bezbolesne i nie trzeba się do niego rozbierać, a praktycznie natychmiast po zakończeniu procedury pacjent może powrócić do swoich codziennych zajęć (nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku artrografii MR stawu kolanowego – kliknij w link, by dowiedzieć się więcej). Na wyniki rezonansu kolana przeprowadzonego w warunkach ambulatoryjnych, tj. nie w ramach hospitalizacji, czeka się zwykle 2-3 dni.

Przeczytaj również: Ból kolana – przyczyny, objawy, badania obrazowe