USG jąder - jak przebiega, jak się przygotować

USG jąder to szybkie, stosunkowo niedrogie i w pełni bezpieczne badanie pozwalające skutecznie diagnozować liczne schorzenia tej wyjątkowej części ciała.

Jądra to dla wielu mężczyzn jeden z najważniejszych organów. To tam powstają plemniki oraz męskie hormony płciowe, szczególnie testosteron. Tak ważne dla przetrwania gatunku, a jednocześnie tak wrażliwe na ból i dotyk, jądra narażone są na liczne schorzenia, w tym takie, które nie tylko nieprzyjemnie się przejawiają, ale też potrafią prowadzić do niepłodności czy nawet śmierci – chyba że w porę podejmie się odpowiednie leczenie. Podstawą jest tu zaś postawienie właściwej diagnozy, możliwe m.in. dzięki USG jąder. Poznaj najważniejsze informacje na temat tego badania.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

• kiedy należy odwiedzić specjalistę od chorób jąder,
• jak wygląda samobadanie jąder,
• ile kosztuje USG moszny – i gdzie można je zrobić,
• czy na USG jąder trzeba mieć skierowanie,
• kiedy i po co wykonuje się ultrasonografię jąder,
• jak przebiega USG moszny,
• jakie problemy zdrowotne mogą się pojawić w obrębie worka mosznowego,
• jak się przygotować do USG jąder.

Profilaktyka chorób jąder

Leczeniem chorób jąder zajmują się urolodzy i androlodzy, czyli specjaliści od typowo męskich problemów zdrowotnych. W ramach profilaktyki warto zjawiać się u któregoś z nich na „przegląd techniczny” mniej więcej raz do roku. Wskazane jest też wykonywanie co miesiąc samobadania, najlepiej podczas ciepłej kąpieli lub pod prysznicem, kiedy skóra worka mosznowego jest miękka i rozluźniona, dzięki czemu łatwiej wykryć ewentualne nieprawidłowości. Na takie badanie wystarczy poświęcić zaledwie 3 minuty, powinno zaś ono obejmować 3 kluczowe elementy:

• przyjrzenie się jądrom, czy przez ostatni miesiąc nic istotnie nie zmieniło się w ich wyglądzie,
• delikatne przetaczanie każdego z jąder między kciukiem a palcem wskazującym,
• równie delikatne jego uciskanie.

Zdrowe jądra są miękkie i gładkie. Twarde, chropowate lub takie, w których wyczuć można zgrubienia, guzki czy grudki, to dobry powód, by odwiedzić urologa bądź androloga „poza harmonogramem”. Podobnie jak nadmierne napięcie skóry, jej zaczerwienienie, zmiana kształtu, zmniejszenie lub nagłe powiększenie jednego bądź obu jąder, ból, opuchlizna czy uczucie ciężaru w mosznie.

Uwaga: małe twarde zgrubienie połączone z jądrem na tylnej jego ścianie nie powinno niepokoić. To po prostu tzw. najądrze, gdzie dojrzewają plemniki, i powrózek nasienny, czyli struktura doprowadzająca do jądra nasieniowody, nerwy i naczynia krwionośne. Naturalna jest też nieznaczna różnica w rozmiarze obu jąder.

Gdzie zrobić USG jąder, ile to kosztuje i czy trzeba mieć skierowanie

Nie wszystkie z wymienionych symptomów muszą być bardzo dotkliwe – mogą jednak rozwinąć się w poważniejsze schorzenia, warto więc podjąć leczenie możliwie wcześnie. Aby dobrać jego najlepszą formę, trzeba najpierw ustalić, co spowodowało obserwowane zmiany. W tym celu lekarz podczas wizyty przeprowadza z pacjentem wywiad oraz wykonuje badanie palpacyjne (dotykowe), a najczęściej zleca też ultrasonografię, czyli skrótowo USG jąder. Prywatnie, tj. nie na koszt NFZ, można też jednak udać się na nią od razu, bez skierowania, a ze specjalistą skonsultować już tylko jej wyniki. Często zresztą nie ma nawet takiej potrzeby, jako że procedurę nadzoruje zwykle właśnie urolog lub androlog.

Listę ośrodków diagnostycznych mających USG jąder w swej ofercie, wraz z podziałem na poszczególne miejscowości, znajdziesz pod adresem https://badania.znanylekarz.pl/usg/usg-jader. Za pośrednictwem strony możesz też od razu umówić się na badanie, porównawszy uprzednio ceny, które w zależności od placówki wynoszą od ok. 50 zł do nawet 200 zł.

(function(d, id){
var s = d.getElementById(id);
if (s) return;
s = d.createElement(‘script’);
s.id = id;
s.src = ‘https://badania.znanylekarz.pl/js/widget.js’;
s.async = true;
d.head.appendChild(s);
}(document, ‘diagnostics-widget-script’));

Przeciwwskazania do ultrasonografii jąder i jej bezpieczeństwo

To, że odpłatnie ultrasonografię jąder (określaną też niekiedy jako USG moszny) da się zrobić bez skierowania, wynika z jej bezpieczeństwa. Wykorzystywane w niej do obrazowania wewnętrznych struktur organizmu fale ultradźwiękowe są całkowicie obojętne dla zdrowia – w przeciwieństwie choćby do technik wykorzystujących szkodliwe promieniowanie rentgenowskie. Badanie można więc wykonywać u osób w każdym wieku i powtarzać je z praktycznie dowolną częstotliwością. Nie ma też do niego właściwie przeciwwskazań, choć jeśli jądra bardzo bolą lub są poranione, należy o tym koniecznie poinformować osobę przeprowadzającą USG.

Przebieg USG moszny

Wymaga ono bowiem przesuwania głowicy urządzenia zwanego ultrasonografem po skórze oraz lekkiego jej dociskania pod różnymi kątami. Głowicę smaruje się wcześniej specjalnym żelem, który z jednej strony usprawnia przenikanie ultradźwięków, a z drugiej – zmniejsza tarcie. Chłód żelu i nacisk głowicy mogą wywoływać pewien dyskomfort, poza tym jednak badanie jest całkiem bezbolesne. O ile tylko właśnie pacjent nie cierpi na ból jąder czy uszkodzenia otaczającej je skóry. Zgłoszenie tego faktu pozwoli lekarzowi w adekwatny sposób zmienić podejście do podejmowanych działań.

Przed USG moszny specjalista przeprowadzi też zresztą z badanym krótki wywiad i oceni jądra palpacyjnie. W zależności od wskazań może poprosić o położenie się na kozetce na wznak lub przyjęcie pozycji stojącej oraz o zdjęcie bielizny i przyciągnięcie prącia w kierunku brzucha, aby odsłonić mosznę. Na stojąco weryfikuje się podejrzenia dotyczące żylaków powrózka nasiennego I stopnia. Aby wykryć to schorzenie we wczesnej fazie, konieczne jest wykonanie tzw. próby Valsalvy. Chodzi o próbę wydmuchania powietrza przez ściśnięty palcami nos przy zamkniętych ustach – dokładnie tak, jak to robią nurkowie czy pasażerowie samolotu, aby zredukować uczucie przytkanych uszu wywołane gwałtowną zmianą ciśnienia. Badanie na leżąco wymaga z kolei unieruchomienia worka mosznowego poprzez umieszczenie go na podkładce z ręczników.

Najpierw oceniane jest jądro zdrowe, a później to, w którym pojawiły się dolegliwości lub zaobserwowano niepokojące zmiany. Przesuwana po mosznie głowica ultrasonografu emituje ultradźwięki, które przenikają przez skórę, odbijają się od znajdujących się pod spodem elementów anatomicznych i powracają do głowicy. Zbierany przez nią sygnał – różny w przypadku różnych tkanek – przekładany jest w czasie rzeczywistym na obraz, widoczny na monitorze urządzenia. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule „USG – na czym polega badanie”.

Poszczególne kadry mogą zostać wydrukowane i dołączone do opisu sporządzanego przez lekarza tuż po badaniu, gdy pacjent wyciera resztki żelu otrzymanym ręcznikiem papierowym i się ubiera. Cała procedura zajmuje od kilkunastu minut do maksymalnie pół godziny i nie wiąże się z żadnymi powikłaniami, więc po jej zakończeniu można od razu podjąć codzienne czynności. Wyniki zaś (w formie rzeczonego opisu) są gotowe od ręki. Specjalista natychmiast je też omawia, sugerując w razie potrzeby termin kolejnego USG jąder lub poszerzenie diagnostyki np. o USG układu moczowego czy USG węzłów chłonnych.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Wskazania do USG jąder

W ultrasonografii moszny nie używa się klasycznej głowicy wykorzystywanej chociażby w USG jamy brzusznej, tylko tzw. sondę liniową. Wytwarza ona fale ultradźwiękowe o znacznie wyższej częstotliwości, dzięki czemu uzyskiwany obraz charakteryzuje się lepszą jakością i większą liczbą szczegółów. Badanie pozwala więc z dużą dokładnością stwierdzić, co odpowiada za powstanie wspomnianych wcześniej objawów, a także:

• ocenić budowę oraz unaczynienie jąder, najądrzy i powrózków nasiennych;
• wykryć nieprawidłowości w przepływie krwi przez jądra – dzięki funkcji USG doppler (przepływ ów jest np. wzmożony w ogniskach nowotworowych, a zaburzony w przypadku żylaków powrózka nasiennego – p. niżej);
• ustalić zakres ewentualnych uszkodzeń po urazie mechanicznym moszny;
• pomóc w zdiagnozowaniu przyczyn męskiej niepłodności;
• monitorować stan jąder po zabiegach chirurgicznych w obrębie moszny, jak również obserwować postępy innych form terapii;
• określić postać wykrytych guzów czy zgrubień – płynną, mieszaną lub litą (płynna wskazuje np. na torbiel, podczas gdy lita może sugerować nowotwór);
• precyzyjnie owe guzy zlokalizować – co znajduje zastosowanie choćby w tzw. biopsji celowanej (polega ona na naprowadzeniu igły strzykawki na „podejrzaną” zmianę oraz pobraniu fragmentu tkanki w celu jej przebadania pod mikroskopem i sprawdzenia w ten sposób, czy wykazuje ona cechy zezłośliwienia).

USG jąder wykonuje się ponadto w kontekście niedorozwoju albo zaniku (atrofii) tej części ciała lub tzw. wnętrostwa, czyli sytuacji, gdy jądro nie zstępuje do worka mosznowego, tylko zatrzymuje się w pachwinie bądź jamie brzusznej, co może prowadzić do jego przegrzania i w efekcie do niepłodności lub rozwoju raka.

Schorzenia jąder diagnozowane dzięki USG

Inne nieprawidłowości w obrębie jąder, które mogą zostać rozpoznane dzięki ultrasonografii, to np. mikrozwapnienia, krwiaki, wodniaki (rodzaj torbieli), ropnie i stany zapalne czy niedrożność nasieniowodów, jak również:

• uszkodzenia powrózka – mogące skutkować niedokrwieniem lub zawałem jądra;
• skręt jądra – a właściwie powrózka, w wyniku którego jądro ulega obróceniu i niedokrwieniu (stan ten wymaga szybkiej interwencji, w przeciwnym razie konieczna bywa amputacja);
• pęknięcie jądra – efekt silnego urazu;
• wspomniane żylaki powrózka nasiennego – mogą prowadzić do niepłodności, powstają zaś, gdy niepozwalające na cofanie się krwi żylnej zastawki nie funkcjonują właściwie;
• przepuklina pachwinowa – gdy worek przepuklinowy dostaje się przez osłonki jądra do moszny;
• rak jądra – może się pojawić w każdym wieku i początkowo nie boli (co najwyżej sprawia dyskomfort), a wielu mężczyzn, którzy nie przywiązują większej wagi do profilaktyki, zgłasza się do lekarza niestety dopiero w związku z objawami przerzutów, takimi jak bóle podbrzusza czy przewlekły kaszel z krwiopluciem (uzupełnieniem diagnostyki bywa wówczas USG jamy brzusznej lub tomografia klatki piersiowej).

(function(d, id){
var s = d.getElementById(id);
if (s) return;
s = d.createElement(‘script’);
s.id = id;
s.src = ‘https://badania.znanylekarz.pl/js/widget.js’;
s.async = true;
d.head.appendChild(s);
}(document, ‘diagnostics-widget-script’));

Przygotowanie do USG jąder

Niezależnie od powodu, dla którego ultrasonografia jąder ma zostać wykonana – czy są to zaobserwowane zmiany w obrębie moszny, podejrzenie któregoś z wymienionych schorzeń, czy np. kontrola postępów leczenia – przygotowanie do niej wygląda podobnie: właściwie nie jest wymagane. Warto pamiętać tylko o zabraniu ze sobą wyników poprzednich badań jąder, jeżeli miały miejsce. Ułatwi to specjaliście interpretację obrazów uzyskiwanych podczas bieżącego badania.

Należy ponadto dokładnie umyć okolice intymne – nie trzeba jednak ich golić. Nie trzeba też opróżniać ani wypełniać pęcherza, stosować specjalnej diety ani być na czczo, przyjmować ani odstawiać żadnych leków (aczkolwiek należy poinformować osobę nadzorującą przebieg procedury o wszystkich przyjmowanych na stałe preparatach).

Uwaga: wyjątek stanowi biopsja pod kontrolą USG, przed którą zastosować się należy do zaleceń lekarza kierującego na ów zabieg.

Jeżeli chodzi o strój, to powinien on być na tyle wygodny, aby sprawne rozebranie się do badania nie stanowiło problemu. Żel do USG nie plami trwale tkanin, ale gdyby zdarzyło się, że zabrudzi ubranie, może ono być przez pewien czas nieprzyjemnie wilgotne. Z tego względu niektórzy panowie zabierają na ultrasonografię jąder zapasową bieliznę, by w razie czego móc się przebrać.

Przeczytaj również: USG prostaty - jak przebiega, jak się przygotować