Rentgen (RTG) klatki piersiowej - jak przebiega, jak się przygotować

RTG klatki piersiowej to jedno z najczęściej wykonywanych badań radiologicznych. Decydują o tym m. in. jego szeroka dostępność i stosunkowo niska cena.

Rentgen klatki piersiowej - określany też w skrócie często jako RTG tego narządu - pozwala w szybki, nieinwazyjny sposób ocenić stan płuc, dróg oddechowych, serca, naczyń i kości w obszarze pomiędzy szyją a przeponą. Badanie to ma wiele zastosowań, nie może być jednak wykonywane zbyt często. W poniższym artykule zebraliśmy najważniejsze informacje na jego temat.

Z tekstu dowiesz się m. in.:

• na czym polega RTG klatki piersiowej,
• co to jest RTG przyłóżkowe,
• kiedy wykonuje się rentgen klatki piersiowej - a kiedy nie należy tego robić,
• co można wykryć dzięki RTG klatki piersiowej,
• jak się przygotować do RTG klatki piersiowej,
• czy rentgen klatki piersiowej boli,
• jak przebiega badanie RTG klatki piersiowej,
• jak długo trwa badanie - i jak długo czeka się na jego wyniki,
• jaka jest cena RTG klatki piersiowej,
• gdzie można zrobić rentgen klatki piersiowej.

Na czym polega RTG klatki piersiowej

Urządzenie, dzięki któremu wykonać można prześwietlenie klatki piersiowej promieniami rentgenowskimi, składa się zasadniczo z dwóch elementów. Jednym z nich jest przytwierdzone zazwyczaj do ściany pudło zawierające specjalną, czułą na te promienie kliszę lub płytę rejestrującą obraz w postaci cyfrowej. Drugi element to znajdująca się w odległości kilku metrów tuba, która emituje wiązkę promieniowania.

Pacjent staje pomiędzy tubą i płytą*, a rzeczone promieniowanie przechodzi przez jego ciało. Różne rodzaje tkanek przepuszczają je z różną intensywnością. Najwięcej promieni zatrzymuje się na tkance kostnej – i to dlatego na zdjęciach rentgenowskich jest ona najjaśniejsza. Tkanki miękkie zostają odwzorowane w rozmaitych odcieniach szarości (co pozwala zobaczyć m. in. poszczególne narządy), podczas gdy chociażby tkanka tłuszczowa nie stawia promieniowaniu żadnego oporu, więc na rejestrowanym obrazie przybiera czarną barwę.

*Warto wiedzieć: istnieją także przenośne aparaty rentgenowskie, służące do wykonywania tzw. RTG przyłóżkowego u osób, które nie mogą samodzielnie stać ani siedzieć. Płytę w tym przypadku umieszcza się pod ciałem pacjenta, a tubę - nad nim, na specjalnym wysięgniku.

Co można zbadać podczas RTG klatki piersiowej

Dzięki zdjęciom rentgenowskim klatki piersiowej można zatem zobaczyć na przykład rozmiar i dokładne położenie serca, węzłów chłonnych śródpiersia lub zamostkowego wola tarczycy, jak również dostrzec płyn w jamach opłucnowych. Ogromna wartość diagnostyczna badania RTG wynika także stąd, że ewentualne zmiany chorobowe przepuszczają promienie rentgena z inną intensywnością niż zdrowe tkanki. Prześwietlenie pozwala więc stwierdzić (bądź wykluczyć) problemy takie jak:

• gruźlica,
• zapalenie płuc,
• zmiany nowotworowe płuc - zarówno złośliwe, jak i niezłośliwe,
• przerzuty raka z innych narządów,
• zmiany śródmiąższowe,
• zmiany torbielowate,
• rozedma płuc,
• niewydolność serca i układu krążenia,
• choroby i anatomiczne wady serca,
• zapalenie wsierdzia,
• zmiany miażdżycowe i związane z nadciśnieniem tętniczym,
• obrażenia lub zaburzenia rozwojowe kości i narządów w obszarze klatce piersiowej.

Rentgen tego obszaru wykonuje się nie tylko po to, by zdiagnozować chorobę, ale też by monitorować postępy leczenia, lepiej przygotować się do operacji chirurgicznej (np. oceniając stan aorty i tętnic płucnych) lub zweryfikować później jej skuteczność.

Wskazania

Lekarz może zlecić prześwietlenie klatki piersiowej np. wtedy, gdy pacjent doznał poważnego urazu tej części ciała, a także w sytuacji pojawienia się następujących objawów:

• niepokojący, uciążliwy lub długo utrzymujący się kaszel,
• powracające duszności, trudności w oddychaniu,
• bóle w klatce piersiowej,
• krwioplucie, krwawienie z przełyku lub podczas kaszlu.

RTG klatki piersiowej wykonuje się ponadto w ramach corocznych badań okresowych osób pracujących w szkodliwych warunkach (jak zagrożenie pylicą), a w związku z tym, że płuca nie są unerwione, więc nie bolą i postępująca w nich choroba długo potrafi nie dawać o sobie znać - także profilaktycznie. Palaczom papierosów zaleca się robienie rentgena raz do roku, pozostałym dorosłym zaś raz na dwa lata.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Przeciwwskazania

Na badanie jednak nie można zgłosić się ot tak. Nawet jeśli ma ono zostać przeprowadzone w prywatnej placówce, zawsze potrzebne jest skierowanie od lekarza. Promieniowanie rentgenowskie jest bowiem promieniowaniem jonizującym, a więc zdolnym uszkadzać DNA komórek, co prowadzi m. in. do niepłodności, przedwczesnego starzenia czy rozwoju nowotworów. Ryzyko jest tym większe, im więcej promieniowania przyjęto łącznie w ciągu życia i im młodszy jest wyeksponowany na nie organizm.

Dlatego też choć dawki promieniowania w przypadku RTG klatki piersiowej są bardzo małe - wielokrotnie mniejsze od tych stosowanych choćby w tomografii komputerowej - badania nie powinno się wykonywać:

• częściej niż dwa razy do roku,
• częściej, niż jest to wskazane z przyczyn medycznych,
• u dzieci,
• u kobiet w ciąży.

Uwaga: ponieważ promieniowanie rentgenowskie może wywołać deformacje rozwijającego się w łonie matki płodu, u kobiet w wieku rozrodczym RTG klatki piersiowej powinno się przeprowadzać w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego (menstruacja nie jest przeciwwskazaniem), aby wykluczyć, że doszło w międzyczasie do niepotwierdzonego jeszcze zapłodnienia.

Jeśli natomiast potencjalne korzyści przeważają nad ryzykiem, należy zastosować dodatkowe środki ochrony. Decyzję w tej sprawie podejmuje lekarz, przy czym ciężarna albo rodzice niepełnoletniego pacjenta mogą nie zgodzić się na prześwietlenie.

Jak się przygotować do RTG klatki piersiowej

Rentgen klatki piersiowej nie wymaga żadnych szczególnych przygotowań*. Nie trzeba być na czczo, a stale przyjmowane leki można zażyć o zwykłej porze - informując tylko o ich stosowaniu personel danej placówki. Poza tym wystarczy się w niej punktualnie zjawić ze skierowaniem i dowodem tożsamości (oraz książeczką zdrowia dziecka w przypadku nieletnich pacjentów). Warto przynieść też dla porównania wyniki poprzednich badań obrazowych prześwietlanego obszaru. Dobrym pomysłem jest ponadto założenie stroju, który umożliwi sprawne rozebranie się od pasa w górę.

*Uwaga: w rzadkich przypadkach, gdy RTG klatki piersiowej służyć ma przede wszystkim ocenie stanu śródpiersia i przełyku, konieczne może okazać się użycie tzw. kontrastu, czyli substancji poprawiającej widoczność tych struktur. Wówczas do badania należy się przygotować zgodnie z zaleceniami lekarza.

Rentgen klatki piersiowej - przebieg badania

Tuż przed badaniem zdjąć należy także biżuterię, pasek od spodni i inne metalowe elementy, które mogą zaburzać uzyskany obraz. Wkłada się za to fartuch ochronny, zabezpieczający przed promieniowaniem zwłaszcza okolice narządów rozrodczych (czasem dodatkowo stosuje się osłonę na szyję, aby chronić tarczycę).

Następnie pacjent staje przy umieszczonej na ścianie płycie aparatu rentgenowskiego, zwykle najpierw przodem do niej*, a potem bokiem, z rękami uniesionymi lub opartymi na specjalnych uchwytach. Zdecydowanie rzadziej prześwietlenie klatki piersiowej wykonuje się pod skosem albo np. z odrzuconymi obojczykami (dzięki czemu na zdjęciu rentgenowskim lepiej widoczne są szczyty płuc). Zmieniając ułożenie ciała, należy pamiętać, aby każdorazowo zachować taką samą odległość od płyty.

Klatka piersiowa musi do niej przylegać przez kilkanaście sekund, co może wywoływać pewien dyskomfort, jako że płyta owa jest chłodna. Poza tym badanie samo w sobie jest całkowicie bezbolesne - ewentualny ból w związku z koniecznością przyjęcia i utrzymania określonej pozycji odczuwają np. osoby po urazach lub cierpiące z powodu zmian zwyrodnieniowych.

*Warto wiedzieć: standardowo wykonuje się tzw. RTG klatki piersiowej PA, od łacińskich słów „posterior-anterior”, określających badanie w projekcji tylno-przedniej. Ten fachowy termin oznacza, że pacjent stoi plecami do tuby emitującej promieniowanie, które w związku z tym przenika najpierw przez tył, a potem przez przód jego ciała. W przypadku osób słabych, ciężko chorych, leżących wykonuje się natomiast przyłóżkowo RTG klatki piersiowej AP (łac. anterior- posterior). Płytę rejestrującą obraz umieszcza się wówczas pod plecami pacjenta, a więc promieniowanie przechodzi w przeciwnym kierunku. Wyniki przeprowadzonego w ten sposób badania są istotnie trudniejsze w interpretacji.

Cała procedura trwa od kilku do kilkunastu minut, nadzoruje zaś ją technik radiolog, który przebywa w oddzielnym pomieszczeniu, ale krok po kroku prowadzi pacjenta przez badanie, udzielając mu wszelkich niezbędnych instrukcji. Oprócz odpowiedniego ustawienia ciała chodzi tu przede wszystkim o nabranie powietrza i chwilowe zatrzymanie oddechu we wskazanych momentach. Jeśli bowiem podczas robienia zdjęcia rentgenowskiego osoba badana się poruszy, uzyskany obraz będzie zamazany i przez to mniej czytelny. Jego jakość jest sprawdzana tuż po badaniu, w razie potrzeby od razu można więc wykonać kolejne prześwietlenie (aczkolwiek z uwagi na promieniowanie należy tego unikać). Jeśli zaś wszystko jest w porządku, pacjent może się ubrać i praktycznie natychmiast powrócić do codziennych czynności - normalnie jeść, prowadzić samochód etc.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Wyniki RTG klatki piersiowej

Wyniki badania w postaci zdjęć zapisanych na płycie CD (jeszcze kilkanaście lat temu były to klisze, które w celu analizy należało podświetlić) oraz ich opisu dostępne są od ręki - muszą natomiast jeszcze zostać zinterpretowane przez specjalistę. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że RTG klatki piersiowej nie zawsze pozwala postawić jednoznaczną diagnozę. Czasem jest zaledwie wstępem do dalszych, bardziej precyzyjnych badań, takich jak tomografia komputerowa klatki piersiowej czy rezonans magnetyczny klatki piersiowej.

Gdzie zrobić RTG klatki piersiowej - i ile to kosztuje

Badania te są jednak znacznie droższe i trudniej dostępne. RTG klatki piersiowej wykonuje się w znacznie większej liczbie placówek, których listę (z podziałem na poszczególne miejscowości) znajdziesz pod adresem RTG klatki piersiowej. Za pośrednictwem tej strony można też umówić się na badanie oraz porównać ceny, które zaczynają się w okolicach 15-20 zł, ale w zależności od konkretnej placówki mogą sięgać pułapu 100-150 zł.

Przeczytaj: Rak płuc – objawy i badania, jakie warto wykonać