Tomografia komputerowa głowy - jak przebiega, jak się przygotować

USG nie nadaje się do „zaglądania” pod czaszkę. Rezonans jest z kolei badaniem dość kosztownym. Na szczęście pozostaje jeszcze tomografia komputerowa głowy.

Tomografia komputerowa głowy to jedno z podstawowych badań stosowanych do obrazowania tej części ciała, a zwłaszcza znajdującego się wewnątrz mózgu. Z pewnych względów nie może być jednak wykonywana zbyt często, a w większości przypadków wymaga ponadto od pacjenta specjalnego przygotowania. Co jeszcze warto wiedzieć o tym badaniu? Najważniejsze informacje na jego temat zebraliśmy w poniższym artykule.

Dowiesz się z niego m. in.:

• czy tomografia komputerowa głowy jest groźna dla zdrowia,
• jaka jest cena tomografii komputerowej głowy,
• gdzie można zrobić TK głowy,
• jakie są wskazania do tomografii głowy,
• kiedy nie należy wykonywać TK głowy,
• na czym polega tomografia głowy z kontrastem,
• jak się przygotować do TK głowy,
• jak przebiega tomografia komputerowa głowy - krok po kroku,
• o czym trzeba pamiętać po badaniu,
• jak długo czeka się na wyniki tomografii komputerowej głowy.

Na czym polega TK głowy

Tomografia komputerowa (w skrócie TK lub CT, od angielskich słów „Computed Tomography”) w dużym skrócie polega na wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich, w różnych płaszczyznach i pod różnymi kątami. Zdjęcia te zostają następnie nałożone na siebie przy użyciu specjalistycznego oprogramowania, co pozwala z dużą dokładnością odwzorować - zarówno w dwóch, jak i w trzech wymiarach - niedostępne dla oka rejony żywego organizmu.

Technologia ta okazuje się niezwykle przydatna zwłaszcza w obrazowaniu struktur położonych w obrębie ludzkiej głowy. Fale ultradźwiękowe wykorzystywane w USG nie przenikają bowiem zasadniczo przez czaszkę, z kolei rezonans magnetyczny głowy jest badaniem znacznie droższym niż tomografia, a przez to nieco mniej popularnym.

Ile kosztuje tomografia komputerowa głowy - i gdzie ją wykonać

Dla porównania: za TK głowy zapłacić trzeba średnio od 150 zł do 500 zł, podczas gdy rezonans tej części ciała potrafi kosztować od 200 zł do nawet ponad 1000 zł. Ceny są różne w różnych placówkach, porównasz je zaś na stronie: Tomografia głowy. Można tam też od razu umówić się na badanie w wybranej miejscowości.

Czy tomografia komputerowa głowy jest bezpieczna

Niezbędne jest jednak skierowanie, i to nawet jeśli chcesz się zbadać w prywatnym ośrodku. Wynika to z przepisów prawa, a konkretnie z ustawy Prawo atomowe. Tomografia bowiem wykorzystuje szkodliwe promieniowanie jonizujące - i to w znacznie większym stopniu niż badanie RTG, na którym się opiera. Przyjęcie w ciągu życia zbyt dużej dawki owego promieniowania może uszkodzić DNA komórek, prowadząc m. in. do bezpłodności, przedwczesnego starzenia czy rozwoju nowotworów. Tomografii komputerowej głowy nie można więc się poddawać zbyt często, wykonuje się ją też tylko w medycznie uzasadnionych przypadkach.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Tomografia głowy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Kiedy wykonuje się tomografię komputerową głowy

Wskazań do przeprowadzenia badania z drugiej strony istnieje całkiem sporo. Najczęściej zleca się je w neurologii, zwłaszcza w kontekście przypadłości takich jak:

• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (np. glejak, chłoniak, oponiak, gwiaździak),
• zapalenie opon mózgowych, ropień mózgu i inne zakażenia,
• padaczka,
• przewlekłe udary,
• choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Alzheimera).

Na tomografię komputerową głowy mogą zostać skierowane np. osoby, które z niewiadomych przyczyn odczuwają wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe, doświadczają powracających zaburzeń świadomości, omdleń, zasłabnięć, częstych i silnych bólów głowy, zaburzeń ruchowych, niedowładu lub paraliżu.

Tomografia komputerowa głowy pozwala postawić precyzyjną diagnozę i na tej podstawie szybko wdrożyć odpowiednie leczenie również w nagłych przypadkach, do których zaliczają się:

• urazy czaszki, mózgu lub rdzenia kręgowego,
• udary - krwotoczne i niedokrwienne,
• krwiaki mózgu i krwawienie wewnątrzczaszkowe,
• krwotoki podpajęczynówkowe,
• silne drgawki lub nagła utrata przytomności bez wyraźnego powodu.

W TK głowy uwidaczniają się ponadto m. in.:

• wodogłowie,
• wrodzone wady ośrodkowego układu nerwowego,
• zanik kory mózgowej,
• przewlekłe zmiany niedokrwienne,
• stany zapalne i nowotwory nosa, ucha, zatok, gardła lub krtani - a także przerzuty nowotworowe do twarzoczaszki,
• zmiany kostne i ciała obce.

Badanie wykonuje się często też przy toksoplazmozie, wągrzycy, stanach otępiennych, malformacjach naczyniowych czy przy podejrzeniu chorób przysadki mózgowej, a także w celu przeprowadzenia kontroli po operacji.

Przeciwwskazania do tomografii głowy

Lista przeciwwskazań jest znacznie krótsza, najważniejsze z nich zaś to ciąża, jako że promieniowanie jonizujące może wywołać deformacje rozwijającego się w łonie matki płodu. Z tego też względu TK u kobiet w wieku rozrodczym wykonuje się w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego - aby wykluczyć ryzyko, że doszło w międzyczasie do zapłodnienia.

Względnym przeciwwskazaniem może okazać się klaustrofobia, czyli lęk przed niewielkimi, zamkniętymi pomieszczeniami. W ramach badania pacjent musi bowiem przebywać przez pewien czas w oświetlonym i wentylowanym, ale jednak niezbyt przestronnym wnętrzu maszyny do tomografii komputerowej. Pewnym rozwiązaniem jest podanie mu wcześniej środków uspokajających, a nawet narkozy. Stosuje się je także u dzieci i osób, które nie są w stanie wytrzymać dłużej w bezruchu - bez tego zaś obraz uzyskany w badaniu nie będzie czytelny.

Przeczytaj: Klaustrofobia a rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa

Tomografia głowy z kontrastem

Widoczność struktur anatomicznych w tomografii komputerowej dodatkowo polepszyć można dzięki podaniu pacjentowi specjalnej substancji zwanej środkiem kontrastowym bądź cieniującym (a w skrócie: kontrastem). Stosuje się ją zwłaszcza wtedy, gdy w grę wchodzą stany zapalne, malformacje naczyniowe, zmiany nowotworowe i przerzuty. Kontrast nie jest zaś zwykle potrzebny przy podejrzeniu urazów i zmian w zewnętrznych obszarach mózgu, czaszki i twarzy.

Czasem jednak o konieczności jego użycia lekarz decyduje dopiero w trakcie badania - np. wtedy, gdy zauważy jakieś nieprawidłowości wymagające wyraźniejszego zobrazowania. Z tego względu za potencjalne przeciwwskazania do tomografii uznać można też przeciwwskazania do podania środka cieniującego. Są nimi zaś:

• alergia na kontrast,
• skłonność do krwawień (tzw. skaza krwotoczna),
• niewydolność nerek - środek kontrastowy jest bowiem usuwany z organizmu wraz z moczem,
• problemy z tarczycą - zwłaszcza rak tego narządu i wole toksyczne, ale też nieunormowany poziom hormonów (środki cieniujące zawierają nieobojętny w tych sytuacjach jod).

Po podaniu kontrastu pacjent czuje najczęściej specyficzne ciepło i metaliczny smak w ustach. U części osób pojawiają reakcje alergiczne, zwykle łagodne i niezagrażające zdrowiu (jak pokrzywka, świąd). Czasem jednak dojść może do poważniejszych powikłań, którym sprzyjają niewydolność wątroby, układu krążenia, układu oddechowego czy astma, a także wiek poniżej 10 i powyżej 65 lat.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Tomografia głowy
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Jak się przygotować to tomografii komputerowej głowy

Badanie bez środka cieniującego nie wymaga szczególnych przygotowań. Ponieważ jednak decyzja o jego użyciu może zapaść w ostatniej chwili, wszystkim pacjentom zaleca się oznaczenie wcześniej poziomu hormonów tarczycy (fT3, fT4, TSH) i kreatyniny we krwi (pomiar wskazuje na to, czy nerki działają prawidłowo), a także niespożywanie pokarmów na co najmniej 6 godzin przed tomografią. Organizm pacjenta powinien za to być dość dobrze nawodniony.

Niezbędne dokumenty

Oprócz aktualnych wyników wspomnianych badań laboratoryjnych na TK głowy należy przynieść także:

• skierowanie od lekarza,
• dowód tożsamości,
• książeczkę zdrowia dziecka - w przypadku nieletnich pacjentów, którzy powinni zjawić się w towarzystwie rodzica lub prawnego opiekuna,
• wyniki poprzednich badań obrazowych głowy - jeżeli miały miejsce,
• dodatkową dokumentację - jak orzeczenia lekarskie, wypisy ze szpitala itp.

Osobę nadzorującą badanie należy ponadto poinformować o chorobach przewlekłych, alergiach i przyjmowanych na stałe lekach (można je zażyć zgodnie z zaleceniami).

Przeczytaj: Badania laboratoryjne przed podaniem kontrastu

Tomografia komputerowa głowy: przebieg badania

Do tomografii komputerowej głowy nie trzeba się rozbierać - ani ubierać w jakiś szczególny sposób. Należy jednak zdjąć przedmioty takie jak biżuteria, okulary czy aparat słuchowy, jako że metalowe elementy mogą zaburzać uzyskany w badaniu obraz. Pacjentowi zakłada się natomiast fartuch ochronny (zabezpieczający zwłaszcza wrażliwe na promieniowanie narządy rozrodcze), a jeśli przewiduje się zastosowanie kontrastu - także wenflon.

Osoba badana kładzie się na specjalnym stole, który wsuwa się następnie w okrągły otwór tomografu. Czasem na stole znajduje się dodatkowo poduszka ułatwiająca utrzymanie głowy w bezruchu. Podczas tomografii lampy rentgenowskie poruszają się na specjalnej ramie wokół pacjenta i wykonują serię prześwietleń (bardziej szczegółowo pisaliśmy o tym w artykule „Tomografia komputerowa - na czym polega badanie”). Cała procedura jest bezbolesna i trwa zwykle od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

W tym czasie pacjent powinien pozostawać nieruchomo, a na dodatek wstrzymywać oddech, gdy zaświecą się specjalne lampki lub gdy wyda takie polecenie przeprowadzający tomografię radiolog. Ten ostatni znajduje się w oddzielnym pomieszczeniu, przez całe badanie jednak pozostaje w kontakcie z osobą badaną za pośrednictwem interkomu. Natychmiast więc można - a nawet trzeba - zgłosić wszelkie niepokojące objawy, wywołane np. podaniem kontrastu (który aplikuje się w przerwie badania przez wenflon, dożylnie, gdy zachodzi taka potrzeba).

Po badaniu

Jeśli podano środek cieniujący, wenflon wyjmuje się dopiero po mniej więcej 30 minutach od zakończenia tomografii. Tak długo bowiem jeszcze pacjent powinien przebywać na terenie placówki medycznej w celu upewnienia się, że na pewno nie doszło do groźnej w skutkach ostrej reakcji alergicznej. Tuż po badaniu, a także w kolejnych dniach po nim, należy przyjąć spore ilości płynów, aby jak najszybciej wypłukać kontrast z organizmu.

Jeśli natomiast go nie użyto, bezpośrednio po badaniu pacjent może wrócić do swych codziennych zajęć, normalnie jeść etc. Tylko w przypadku zastosowania środków uspokajających, które zaburzają nieco koncentrację i refleks, na parę godzin należy zrezygnować z prowadzenia pojazdów i innych czynności wymagających skupienia.

Wyniki tomografii komputerowej głowy - w postaci zdjęć (najczęściej na płycie CD) oraz ich opisu - są gotowe do odebrania z reguły po kilku dniach. Lekarz oczywiście ma do nich dostęp znacznie szybciej, jeśli badanie wykonano nie ambulatoryjnie, lecz w ramach hospitalizacji.

Przeczytaj również: Tomografia komputerowa krtani - jak przebiega, jak się przygotować