Tomografia komputerowa klatki piersiowej - jak przebiega, jak się przygotować

Tomografia komputerowa klatki piersiowej jest znacznie dokładniejsza niż rentgen czy USG tego obszaru, a zarazem szybsza i tańsza niż rezonans magnetyczny.

Tomografia komputerowa to badanie pozwalające zajrzeć w głąb ludzkiego ciała na podobnej zasadzie co rentgen, jednak o wiele bardziej dokładne. Wyjątkowo dobrze zaś nadaje się do obrazowania struktur w obrębie klatki piersiowej - przede wszystkim płuc, kości czy serca i naczyń krwionośnych - zwłaszcza wtedy, gdy zachodzi potrzeba szybkiego postawienia precyzyjnej diagnozy. Dlaczego? O tym piszemy niżej.

Z tekstu dowiesz się też m. in.:

• kiedy robi się tomografię klatki piersiowej - a kiedy lepiej zrezygnować z tego badania,
• jakie wyróżnia się rodzaje TK klatki piersiowej,
• jakie choroby można badać i leczyć dzięki tomografii klatki piersiowej,
• ile kosztuje tomografia komputerowa klatki piersiowej - i gdzie można ją wykonać,
• jak się przygotować do TK klatki piersiowej,
• na czym polega to badanie - i jak długo trwa,
• jaki jest przebieg tomografii klatki piersiowej - krok po kroku,
• czy tomografia komputerowa klatki piersiowej boli,
• jak długo czeka się na wyniki TK klatki piersiowej,
• o czym trzeba pamiętać po badaniu.

Tomografia komputerowa klatki piersiowej - zalety badania

Aby dogłębnie zbadać przestrzeń pomiędzy szyją a przeponą, oprócz tomografii i rentgena wykonać można jeszcze zasadniczo USG klatki piersiowej lub rezonans magnetyczny tego obszaru. Fale ultradźwiękowe wykorzystywane w tej pierwszej metodzie znacznie lepiej niż promieniowanie rentgenowskie radzą sobie z ukazywaniem tkanek miękkich. Problemem jest już jednak tkanka kostna (świetnie uwidoczniona w RTG), a także stanowiące dla fal poważną przeszkodę gazy, które wypełniają np. płuca.

Rezonans magnetyczny to z kolei badanie bezpieczniejsze, ale zarazem droższe, trwające znacznie dłużej i w dodatku też gorzej radzące sobie z obrazowaniem płuc niż tomografia czy rentgen. Pozostają więc dwie ostatnie techniki. O ile jednak podczas zwykłego RTG klatki piersiowej wykonuje się najwyżej parę prześwietleń, o tyle tomograf robi ich całą serię, pod różnymi kątami i w różnych płaszczyznach. Następnie zaawansowane oprogramowanie komputerowe (stąd druga część nazwy badania) analizuje zdjęcia oraz nakłada je na siebie, tworząc dwu-, a nawet trójwymiarowe obrazy.

Wskazania do tomografii klatki piersiowej

Tomografię często więc wykonuje się wtedy, gdy rentgen nie przyniesie jednoznacznych wyników. Jest ona też badaniem pierwszego wyboru w nagłych wypadkach, np. kiedy pacjent trafia na szpitalny oddział ratunkowy z poważnymi obrażeniami i trzeba szybko sprawdzić, w jakim stanie są jego żebra i znajdujące się pod nimi narządy. Wśród pozostałych wskazań do tomografii komputerowej - zwanej też skrótowo TK lub CT, od angielskich słów „computed tomography” - wymienić można chociażby chęć:

• lepszego przygotowania się do planowanej operacji chirurgicznej,
• oceny postępów wdrożonego leczenia (w tym przeprowadzenia kontroli pooperacyjnej),
• zastąpienia niektórych badań inwazyjnych - np. koronarografii, czyli badania tętnic serca.

W tym ostatnim przypadku wykonuje się tzw. tomografię angio klatki piersiowej. Inne odmiany badania owego rejonu to:

• HRCT klatki piersiowej, czyli tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości (ang. High Resolution Computed Tomography), służąca przede wszystkim do obrazowania chorób płuc;
• tomografia perfuzji płuc - badająca przepływ krwi przez ten narząd,
• tomografia angio tętnic płucnych, zwana też tomografią w algorytmie zatorowości płucnej - wykorzystywana w diagnostyce tego właśnie schorzenia.

Tomografia angio wymaga podania pacjentowi środka cieniującego, tj. specjalnej substancji poprawiającej widoczność ukazywanych struktur, a określanej również mianem środka kontrastowego lub skrótowo: kontrastu. Na marginesie warto zaznaczyć, że tomografia z kontrastem ma także wiele innych zastosowań.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Tomografia klatki piersiowej
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Co można wykryć dzięki TK klatki piersiowej

Właściwą metodę zawsze dobiera lekarz, zależnie od konkretnych powodów przeprowadzenia badania. Kontrast przydaje się np. do lokalizowania guzów i nacieków oraz obrazowania naczyń krwionośnych śródpiersia; algorytm pozwala wykryć nie tylko zatorowość, ale też wczesne zmiany nowotworowe; HRCT z kolei wykonuje się m. in. przy rozstrzeniach oskrzeli, sarkoidozie czy śródmiąższowym zwłóknieniu płuc. Ogólnie natomiast rzecz biorąc, tomografia klatki piersiowej jest nieoceniona w diagnozowaniu i leczeniu przypadłości takich jak:

• nowotwory - łagodne i złośliwe, pierwotne i przerzutowe (w tym nacieki w rejonie osierdzia, serca, przełyku),
• marskość płuc, ich zwłóknienia, rozedma lub niedodma, asbestoza lub pylica,
• obecność płynu lub zrostów w jamie opłucnej,
• stany zapalne - ostre, przewlekłe, utajone, o nietypowym przebiegu (w tym oczywiście zapalenie płuc),
• COVID-19 - i jego powikłania,
• wady rozwojowe płuc, oskrzeli i tchawicy,
• zmiany pourazowe - np. stłuczenie płuca, czyli uszkodzenie miąższu płucnego,
• zmiany popromienne,
• obecność ciał obcych,
• zmiany w węzłach chłonnych śródpiersia,
• schorzenia i wady serca, choroby naczyniowe - w tym kardiomiopatia, tętniak aorty, zapalenie osierdzia czy wspomniana zatorowość płucna.

Dzięki TK klatki piersiowej można potwierdzić bądź wykluczyć podejrzewane schorzenie, ocenić jego rozległość lub stopień zaawansowania oraz zaobserwować ewentualny rozwój, jak również zaplanować skuteczną terapię i sprawdzić, czy przynosi ona efekty. Badania nie wolno jednak powtarzać zbyt często, jako że wykorzystuje się w nim znacznie wyższe dawki promieniowania niż w klasycznym RTG. Z tego samego względu nie powinno się go wykonywać u kobiet w ciąży, małych dzieci i osób w podeszłym wieku. Na tomografię zawsze zaś kieruje lekarz.

Przeczytaj: Rak płuc – objawy i badania, jakie warto wykonać

Gdzie zrobić tomografię klatki piersiowej i ile to kosztuje

Skierowanie jest niezbędne nie tylko w sytuacji, gdy badanie ma zostać opłacone ze środków NFZ, ale też w prywatnych placówkach. Listę ośrodków, w których wykonuje się TK klatki piersiowej (z podziałem na miejscowości), znajdziesz pod adresem: Tomografia klatki piersiowej. Na stronie można też od razu zarezerwować termin tomografii, a także porównać ceny w poszczególnych lokalizacjach. Zaczynają się one w granicach 160 zł, sięgają zaś nawet 600 zł (użycie kontrastu dodatkowo podnosi koszt procedury, średnio o 100 zł).

Tomografia komputerowa klatki piersiowej - jak się przygotować

Oprócz skierowania na tomografię przynieść należy:

• dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
• ewentualnie książeczkę zdrowia dziecka - w przypadku pacjentów niepełnoletnich,
• wyniki poprzednich badań obrazowych - zwykle RTG klatki piersiowej (jeśli je wykonano),
• wyniki badań laboratoryjnych - o ile zostały zlecone w związku z tomografią.

Przed TK klatki piersiowej z kontrastem chociażby należy zmierzyć poziom kreatyniny we krwi. Pozwala to ocenić, czy nerki osoby badanej funkcjonują wystarczająco sprawnie, by podana substancja została szybko usunięta z organizmu wraz z moczem. Aplikacja środka cieniującego wymaga też innych preparacji. Trzeba wcześniej mianowicie:

• być na czczo - czyli spożyć ostatni posiłek nie później niż 4-6 godzin przed tomografią,
• odstawić niektóre leki - np. metforminę, stosowaną w cukrzycy,
• przyjąć glikokortykosteroidy lub leki przeciwhistaminowe - jeśli w przeszłości u pacjenta stwierdzono alergię na kontrast.

Od osób, które czeka tomografia bez tego ostatniego (np. HRCT), wymaga się natomiast tylko włożenia wygodnego stroju pozbawionego metalowych elementów (jak guziki, suwaki, sprzączki, fiszbiny biustonosza etc.). W przeciwnym razie pacjent będzie się musiał rozebrać, mogą one bowiem przysłonić obrazowane struktury.

Szczegółowych informacji na temat tego, jak przygotować się do TK klatki piersiowej, udzieli lekarz kierujący. Zarówno jego, jak i radiologa nadzorującego badanie należy koniecznie poinformować o:

• możliwości zajścia w ciążę w ostatnim czasie - jeśli istnieje takie ryzyko, badanie trzeba przełożyć (najlepiej zaś dla pewności wykonać je w pierwszej części cyklu miesięcznego),
• chorobach przewlekłych - zwłaszcza tych dotyczących nerek, wątroby i tarczycy oraz takich jak niewydolność układu krążenia lub układu oddechowego, cukrzyca, astma czy szpiczak mnogi,
• stwierdzonych alergiach i nadwrażliwości na leki - szczególnie na środki kontrastowe,
• przyjmowanych na stałe lekach czy niedawnym badaniu przewodu pokarmowego z użyciem papki barytowej - środki zawierające baryt lub bizmut obniżają jakość uzyskiwanych w tomografii obrazów,
• metalowych obiektach w ciele - takich jak stenty naczyniowe lub rozrusznik serca; w prześwietleniu będą one wyjątkowo dobrze widoczne, przesłaniając część badanych struktur (p. wyżej).

Pytania o te sprawy mogą się pojawić także w specjalnej ankiecie, którą wręcza się pacjentowi tuż przed badaniem.

Jak przebiega tomografia komputerowa klatki piersiowej

Pracownia tomograficzna składa się z dwóch pomieszczeń: w jednym znajduje się aparatura, w drugim zaś przebywa obsługujący ją radiolog (który dzięki temu nie jest ciągle narażony na promieniowanie). Ma on stały kontakt z osobą badaną: wzrokowy, przez szybę pomiędzy pomieszczeniami, a najczęściej też słowny, za pośrednictwem interkomu, czyli systemu głośników i mikrofonów. Niektóre tomografy dodatkowo wyposażone są w diody, które zapalają się w momencie naświetlania, sygnalizując pacjentowi konieczność chwilowego wstrzymania oddechu.

Każde poruszenie może bowiem zamazać uzyskiwany obraz. Jeśli utrzymanie ciała w bezruchu jest utrudnione - np. z powodu nadpobudliwości - można zastosować środki uspokajające. Podaje się je też czasem osobom cierpiącym na klaustrofobię, czyli lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami. Ale w przypadku tomografii klatki piersiowej zazwyczaj nie jest to konieczne, bo wewnątrz tomografu znajduje się tylko korpus pacjenta, a nie jego głowa, co zapewnia więcej komfortu.

Sam pacjent leży na specjalnym stole, który automatycznie wsuwa się w otwór urządzenia o cylindrycznym kształcie. W obudowie tomografu znajdują się lampy rentgenowskie i usytuowane naprzeciw nich detektory, na które padają wiązki promieniowania, wybiórczo pochłanianego przez badane tkanki (więcej na temat tego mechanizmu pisaliśmy w tekście „Tomografia komputerowa - na czym polega badanie”). Jedne i drugie krążą wokół przesuwającego się powoli stołu, wykonując serię prześwietleń. Detektory przekazują obraz bezpośrednio do komputera, gdzie podlega on dalszej obróbce i analizie.

Cała procedura jest bezbolesna i trwa od kilku minut do maksymalnie pół godziny, przy czym faktyczny czas ekspozycji na promieniowanie wynosi zaledwie kilkanaście sekund. Tomogramy - czyli wygenerowane przez tomograf obrazy - są gotowe praktycznie od ręki, wymagają jednak jeszcze opisania przez specjalistę. Dlatego też wyniki tomografii klatki piersiowej przeprowadzonej w trybie ambulatoryjnym można odebrać zwykle dopiero po 2-3 dniach. Od razu po badaniu za to pacjent może wrócić do codziennych zajęć, tj. normalnie jeść czy prowadzić samochód.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Tomografia klatki piersiowej
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Zalecenia dodatkowe

Nieco inaczej sprawa ma się w sytuacji użycia środków kontrastowych czy uspokajających. Te ostatnie mogą tymczasowo zaburzać refleks i koordynację, lepiej więc nie wsiadać za kierownicę. Aplikacja kontrastu - zwykle dożylna, przez założony na początku badania wenflon - wymaga z kolei pozostania na terenie placówki medycznej jeszcze przez kilkadziesiąt minut, tak aby jej personel mógł sprawnie interweniować w rzadkich, ale groźnych przypadkach wystąpienia ostrej reakcji alergicznej. Potem zaś należy przyjąć spore ilości płynów, aby jak najszybciej „wypłukać” środek cieniujący z organizmu. Kobiety karmiące natomiast powinny na 1-2 dni odstawić dziecko od piersi, ściągając i wylewając pokarm w tym czasie.

Przeczytaj również: Ból w klatce piersiowej – przyczyny, objawy, badania obrazowe