Tomografia miednicy mniejszej - jak przebiega, jak się przygotować

Tomografia miednicy mniejszej bywa nieocenionym narzędziem w diagnostyce nowotworów. Wymaga jednak specjalnych przygotowań i nie zawsze można ją przeprowadzić.

W anatomii wyróżnia się miednicę mniejszą i większą. Nie oznacza to jednak, że człowiek ma dwie miednice - każdy z nas ma tylko jedną, składającą się po prostu z dwóch części. Zakres miednicy większej wyznaczają talerze kości biodrowych i odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Miednica mniejsza (inaczej: właściwa) jest ograniczona z kolei kośćmi łonowymi, kulszowymi, guziczną i krzyżową, a oddzielona od miednicy większej tylko umownie, tzw. kresą graniczną. To właśnie tę strefę obrazuje się w badaniu określanym jako tomografia komputerowa miednicy mniejszej. Co warto o nim wiedzieć?

W poniższym artykule przeczytasz m.in.:

• na czym polega tomografia komputerowa miednicy mniejszej,
• kiedy wykonuje się TK miednicy mniejszej - a kiedy nie należy tego robić,
• co można zobaczyć dzięki temu badaniu,
• gdzie zrobić tomografię miednicy mniejszej - i ile to kosztuje,
• na czym polega TK miednicy mniejszej z kontrastem,
• jak się przygotować do tomografii miednicy mniejszej,
• jak przebiega TK miednicy mniejszej - krok po kroku,
• czy tomografia miednicy mniejszej jest bezpieczna dla zdrowia,
• jak długo trwa badanie - i jak długo czeka się na jego wyniki.

Istota badania

Tomografia komputerowa polega w dużym uproszczeniu na wykonaniu serii prześwietleń rentgenowskich - z wielu stron i pod różnymi kątami. Uzyskane w ten sposób zdjęcia są następnie nakładane na siebie i analizowane przez specjalistyczne oprogramowanie komputerowe. Stąd właśnie drugi człon nazwy badania, której zamiennikiem bywa często skrót TK lub CT (od angielskich słów „computed tomography”).

Wskazania do TK miednicy mniejszej

Technologia ta jest szczególnie przydatna w ocenie stanu kości, świetnie sprawdza się też jednak w wykrywaniu i różnicowaniu zmian zapalnych czy nowotworowych, przy czym mowa tu o nowotworach zarówno złośliwych, jak i niezłośliwych, pierwotnych oraz wtórnych (przerzuty). Tomografię miednicy mniejszej konkretnie zleca się więc zazwyczaj:

• przy podejrzeniu raka któregoś ze znajdujących się w tym rejonie narządów,
• aby zbadać stan powiększonych węzłów chłonnych miedniczych,
• pomocniczo przy zapaleniu narządów miednicy mniejszej (potocznie: zapaleniu przydatków),
• w celu obserwacji postępów choroby - zwłaszcza rozwoju raka pęcherza, odbytnicy czy gruczołu krokowego (prostaty) i ewentualnego rozprzestrzeniania się na sąsiednie narządy,
• w celu zbadania rozległości nacieków zapalnych czy nowotworowych narządów rodnych przed planowanym zabiegiem chirurgicznym lub naświetlaniami,
• w ramach kontroli pooperacyjnej - np. aby sprawdzić, czy nie nastąpiła wznowa wyciętego guza.

Wskazaniem do TK miednicy mniejszej może być też uraz tego obszaru i ocena stopnia oraz rozległości domniemanych obrażeń wewnętrznych (choć w takim przypadku zakres badania z reguły się poszerza, wykonując po prostu tomografię miednicy). Z uwagi na krótki czas potrzebny do uzyskania precyzyjnych wyników jest ona wówczas procedurą pierwszego wyboru. W innych sytuacjach stanowi najczęściej uzupełnienie innych badań - zwłaszcza USG miednicy mniejszej - jeśli nie wystarczą one do postawienia jednoznacznej diagnozy.

Bezpieczeństwo badania

Wiąże się to z użyciem podczas tomografii szkodliwego promieniowania jonizującego, które uszkadzając DNA komórek, może prowadzić m.in. do bezpłodności. Podczas badania innych obszarów pacjentom często zakłada się wokół bioder specjalny fartuch ochronny mający zabezpieczać przed promieniowaniem układ rozrodczy. Co w TK miednicy mniejszej jest siłą rzeczy niemożliwe, bo to przecież właśnie promieniowanie pozwala uzyskać obrazy tkanek.

Uwaga: promieniowanie może ponadto zaburzać rozwój dziecka w łonie matki, dlatego bezwzględnym przeciwwskazaniem do tomografii jest ciąża. Najlepiej też wykonywać TK w pierwszej części cyklu, tak aby wykluczyć ryzyko, iż w międzyczasie doszło do niepotwierdzonego jeszcze zapłodnienia.

Ile kosztuje tomografia miednicy mniejszej i gdzie można ją zrobić

Decyzja o tym, czy potencjalne korzyści płynące z badania przeważają nad możliwym ryzykiem, zawsze należy do lekarza. Skierowania od niego wymagają nawet prywatne ośrodki diagnostyczne. Listę tych, które wykonują tomografię miednicy mniejszej, znajdziesz pod adresem https://badania.znanylekarz.pl/tomografia-komputerowa/tomografia-komputerowa-miednicy-mniejszej. Na stronie można od razu umówić się na TK w wybranej miejscowości, porównawszy uprzednio ceny. W zależności od placówki wahają się one średnio od 160 zł do ponad 400 zł. Kolejne 100-150 zł należy doliczyć, jeśli pacjentowi ma zostać podany kontrast.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Tomografia miednicy mniejszej z kontrastem

Jest to specjalna substancja poprawiająca widoczność obrazowanych struktur, zwana też niekiedy środkiem cieniującym. Przed tomografią miednicy mniejszej można go zaaplikować:

• dożylnie - przez wenflon,
• doodbytniczo - w postaci wlewu,
• doustnie - pacjent powoli, małymi łykami wypija roztwór środka kontrastowego (jego ilość zależy wówczas m.in. od tego, czy wykonuje się jednocześnie tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy mniejszej).

TK miednicy mniejszej - jak się przygotować

Kontrast jest usuwany z organizmu wraz z moczem, dlatego przed badaniem należy się upewnić, że nerki pacjenta funkcjonują prawidłowo. W tym celu oznacza się stężenie kreatyniny we krwi, ewentualnie tzw. współczynnik przesączania kłębuszkowego GFR - najlepiej w ciągu 7-10 dni przed tomografią. Niezależnie zaś od tego, czy środek cieniujący ma zostać podany, czy nie, lekarz kierujący może zlecić podjęcie innych kroków przygotowawczych, takich jak:

• spożycie ostatniego posiłku nie później niż 5-6 godzin przed badaniem,
• niepalenie papierosów w dniu badania,
• przyjęcie środków przeczyszczających w dniu poprzedzającym badanie,
• stosowanie diety płynnej (i w ogóle przyjmowanie dużej ilości płynów) w dniu poprzedzającym badanie,
• odstawienie metforminy (lek na cukrzycę) na 24-48 godzin przed badaniem z kontrastem - a także na 24 godziny po nim.

Inne przyjmowane na stałe leki można przyjąć o zwykłej porze, nawet tuż przed tomografią, popijając je niewielką ilością niegazowanej wody.

Jeśli chodzi o strój, to powinien on być wygodny i pozbawiony metalowych elementów, takich jak guziki, suwaki czy sprzączki. W przeciwnym razie trzeba się będzie rozebrać, jako że mogłyby one przesłonić obrazowane tkanki. Z podobnego powodu należy uprzedzić lekarza o obecności np. metalowych protez w badanym obszarze.

Na badanie należy się stawić z wyprzedzeniem wynoszącym ok. 20 minut, w celu wypełnienia ankiety na temat stanu zdrowia. Jeszcze wcześniej trzeba zaś przyjść, jeśli ma zostać podany kontrast - zwłaszcza doustnie, jako że jego wypicie musi być odpowiednio rozłożone w czasie. Niekiedy pacjenci są proszeni też o przyniesienie ze sobą co najmniej 1,5-2 l wody.

Niezbędne dokumenty

Oprócz tego nie wolno zapomnieć o zabraniu następujących dokumentów:

• skierowanie,
• dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
• wyniki wcześniejszych badań obrazowych - takich jak USG albo RTG miednicy, poprzednia tomografia czy rezonans magnetyczny miednicy mniejszej,
• wyniki badania kreatyniny (ew. GFR),
• wyniki innych badań laboratoryjnych oraz pozostała dokumentacja medyczna dotycząca badanego obszaru (np. karty leczenia szpitalnego).

Tomografia miednicy mniejszej - przebieg badania

Po załatwieniu formalności pacjent proszony jest o położenie się - zwykle na wznak, czasem na boku, rzadziej na brzuchu - na specjalnym stole, który automatycznie wsuwa się do wnętrza tomografu, czyli sporych rozmiarów maszyny o cylindrycznym kształcie. Ponieważ urządzenie otacza ciało na wysokości miednicy, z reguły nawet osoby cierpiące na klaustrofobię, czyli lęk przed ograniczonymi przestrzeniami, dobrze znoszą badanie. W ostateczności można podać im środki uspokajające, tak jak to się robi w przypadku chociażby tomografii głowy, kiedy klaustrofobia bywa znacznie większym problemem.

Pacjent powinien pozostawać w bezruchu, a na sygnał ze strony nadzorującego badanie radiologa dodatkowo wstrzymywać oddech. Każde poruszenie może bowiem skutkować zamazaniem uzyskiwanego obrazu, obniżając wartość diagnostyczną badania. Rzeczony radiolog przebywa w oddzielnym pomieszczeniu, ale pozostaje w kontakcie z osobą badaną za pośrednictwem interkomu (na czas wstrzymywania oddechu niekiedy zapalają się też zamontowane w obudowie tomografu diody).

Tomografia komputerowa miednicy mniejszej zajmuje z reguły od kilkunastu minut do pół godziny. Samo naświetlanie trwa jednak znacznie krócej, bo od kilku do kilkunastu sekund. W międzyczasie zmienia się położenie wbudowanych w tomograf lamp rentgenowskich i znajdujących się naprzeciw nich - po drugiej stronie pacjenta - detektorów, które przekazują uzyskany obraz do komputera, gdzie następuje dalsza jego obróbka. Więcej na temat zasady działania tomografu pisaliśmy w artykule „Tomografia komputerowa - na czym polega badanie”.

Po badaniu

TK przebiega bezboleśnie. Ewentualny dyskomfort może pojawić się w sytuacji podania kontrastu. Jego efekty uboczne zwykle są przejściowe i krótkotrwałe, mogą zaś być nimi np. nudności, uczucie ciepła czy dziwny smak w ustach. Gdyby działo się coś niepokojącego, natychmiast należy poinformować o tym osobę nadzorującą badanie. Istnieje bowiem niewielkie ryzyko wystąpienia silnej reakcji alergicznej, na którą personel medyczny powinien jak najszybciej zareagować. Z tego też względu po tomografii z kontrastem należy pozostać na terenie danej placówki jeszcze przez kilkadziesiąt minut - a w kolejnych dniach przyjąć dużo płynów, aby przyspieszyć usuwanie środka cieniującego z organizmu. Jeśli natomiast środek ów nie był aplikowany, pacjent może praktycznie natychmiast wrócić do codziennych czynności, czyli m.in. normalnie jeść lub prowadzić samochód.

Wyniki tomografii przeprowadzonej w trybie ambulatoryjnym są gotowe do odbioru zwykle po kilku dniach, bo oprócz gotowych niemal od ręki tomogramów (tj. obrazów uzyskanych w badaniu) składa się na nie też specjalistyczny opis, którego sporządzenie zajmuje trochę czasu.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!